Мен 2014-2015 оқу жылы үш деңгейлік курсқа қатысып қазақ тілі пәнінен жаңа технологияларды қолдану тәсілдерін оқып үйрендім. Өз жұмыс барысында үйренгентехнологияларды, методикаларды, әдіс тәсілдерді жұмыс барысымда қолданып келемін.   Қазіргі кезеңде менің өз  алдымда тұрған маңызды, жауапты міндеттерім - оқушыға тиянақты білім беру. Ол үшін маған оқытудын тиімді әдіс – тәсілдерін өз тәжірибемде таңдап алдым.
    Жаңа әдіс-тәсілдердің бір модулінде мен «Диалог негізінде оқыту», «Қалай оқу керектігін үйретуді»қарастырамыз, себебі олар әлеуметтік сындарлылық көзқарасымен тығыз байланысты. Диалог арқылы оқушы мен оқушы, оқушы мен мұғалім сұхбаттасып, пікір алмаса алады. «Қалай оқу керектігін үйрету» оқушыларға өз бетінше жалғастыра алатын білім жауапкершілігін түсінуге және оны өз мойнына алуға қалай көмектесуге болатынын көрсетемін.

      Сыни тұрғыдан ойлау бағдарламаның он бойында екі мағынада қарастырылады: оқушының сыни тұрғыдан ойлауын дамыту және мұғалімнің сын тұрғыдан ойлауын дамыту. Оқушыға қатысты сын тұрғысынан ойлау ақпарат пен идеяларды синтездеу қабілеті, ақпарат пен идеяның шынайлылығы мен салыстырмалы түрде маңыздылығы туралы ойлана білу қабілеті ретінде түсіндіріледі. Мұғалімдердің сын тұрғысынан ойлауы өзінің жұмыс тәжірибесін, жаңа тәсілдерді қолдану және бағалау әрекеттерін сын тұрғысынан бағалауды қамтылады. Оқудың және білім беру үшін тиімді бағалауды түсіну білім мен оқытудағы жаңа тәсілдермен тығыз байланысты.

     Бағдарлама аясында мен санды технологияларды және АКТ-ны сабақта тиімді пайдаланамын.

      Осы жұмыс барысында талантты және дарынды балаларды оқытуды дамыту үшін инклюзивті тәсіл пайдаланамын. Сабақ барысында дарынды балаларға еркін ойлауға, өздігінен ізденуге мүмкіндіктерді жасауға тырыстым.

Дарынды талантты балаларға әр сабақта:

жеке тапсырма бердім

күрделірек тапсырма бердім

сыни тұрғадан ойлауға бағытталған тапсырмалар бердім

проблемалық сұрақтар қойып отырдым.

Нәтижесі, шағын топта сурет салып отырғанда, оларға сол суреттеріне әңгіме құрастыруға тапсырма бердім, олар әңгімені құрастырумен бірге топтағы балаларға түсіндіріп айтқаны болды.

        Оқушылардың жас екрекшеліктеріне сәйкес білім беру және оқу модулі талантты және дарынды балаларды оқыту тақырыбымен тығыз байланыстырамын. Себебі, екі модульде оқушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағытталған оқуға қатысты болып отыр. Бұл модульде тапсырмалар жас ерекшеліктеріне қарай беремін.

Осы кезеңде өзіме көп тәжірибе жинақтап, шыңдалған сайын, сыни көзқарасым өзгере түсті. Мен оқытудың жаңа формасын еңгізу арқылы тиімді жұмыс жасау жолдарын таптым. Курста алған біліммен мектепте жүргізілген тәжірибемді ұштастырған сәтте, бүгінгі оқушының сұранысын қанағаттандыратын, мұғалімді жаңашаландыратын жобаның білім жүйесіне еңгізілуінің орынды екенін түсіндім. Оқушылар топпен жұмыс істегенде, өзін өзі немесе топтағы сыныптастарын бағалағанда, аз уақыттың ішінде көптеген өзгерістерді байқадым. Бұрынғы сабақта үндемейтін, сурет салуды ұнатпайтын оқушылар белсенділік танытты. Оқушылардың өзара қарым-қатынас мәдениеттері жоғарылай бастады. Балалар сурет салуға немесе пікірді талқылауға қанша адам қатысса, соған сәйкес әртүрлі пікірлердің болатындағы және ол пікірлердің белгілі бір дәрежеде мойындайтындығын, бірлескен іс-әрекет негізінде топта қолайлы психологиялық ахуалдың қалыптасқанын байқап, пікірлерін айтты. Өздерінің пікірлерінің құндылықтарын бағалады. Формативті бағалауды қолданған кезде балалар ол тек қана баға қою емес, сонымен қатар бірін бірі мақтау, мадақтау, жылы шырай таныту, бір топ екінші топқа қолдау көрсету, ынталандыру іс-шараларын пйдаланған тиімді екенін түсінді. Қойылған бағалары объективті болуда. Менің байқауым бойынша бұндай бағалауларда бифуркация дамуы анық көрініп, оқушылар өздерінің бұрынғы білімдерін жаңа алған біліммен ұштастырады және оны тиімді пайдалана алады. Ең бастысы қойылған мақсаттарыма жету болып табылады.

       Оқыған күндерімді талдай отырып, мен бағдарламаны толық игердім деп айтпасам да, нақты жұмысты қалай істеуім керек екенін білемін. Мінсіз оқушы жасау менің қолымда, ол үшін жеті модульді толық меңгерумен қатар көп жұмыс істеу керектігіне көзім жетті. Осы курстан көп жаңалық алып, өзгергенімді байқадым. Әрине қиыншылықтар өте көп, дегенмен қиындықтарды жеңе білуге үйрендім, балаларға сенімділік артып олардың қолдарынан барлық нәрсе келетіндігіне, қиындықтарды жеңу өздеріне байланысты екенін түсіндіріп, балалардың да жақсы жаққа өзгерулеріне ықпал жасадым.

     Жаңа технологияларды күнделікті сабақ үрдісінде пайдалану оқыту мақсатында жетудің тиімді жолдарын көрсетеді.
    Оқытудың жаңа әдістерін пайдалану арқылы мен оқушының белсенділігін, шығармашылық ізденісін арттыруды, пәнге деген қызығушылығын оятамын. Қазіргі оқыту барысында қолданылып жүрген көптеген технолгиялар жеке тұлғаның жетілуіне, оқудың тиімділігінің негізін құруға бағытталған.Біздің әйелдер гимназиясында қазақ тілін оқытуда ең бірінші эстетикалық талғамға сай безендірілген кабинет, оқудын әр түрлі құралдары, кестелері, оқулықтары, техникалық құрал – жабдықтары, информациялық құралдар бар. Мен өз сабақтарымда жаңа сатыға көтеру үшін шәкірттерімді білімқұмарлық қасиеттерн дамытып, білім алуға қызығушылығын арттыруды көздеймін. Мен сабақ түсіндірген кезде оқушыға аса күш түсірмей жеңілден ауырға қарай, жалықтырмай, оқушының тиянақты білім алуына, мүмкіндіктер беремін.
Әрбір сабақтың мазмұнына сай әдістер мен тәсілдері дұрыс таңдап, саралап, даралап оқытамын, сонда ғана  басқа ұлт балалары қазақ тілін өз еркімен, ынтасымен қызыға, түсініп оқуға, қадірлеуге, бағалауға, жақсы меңгеруге, ауызекі дұрыс сөйлеуге үйретемін. 
        

      Қазіргі заң талабына сай қазақ тілі сабақтарында қолданып жатқан жаңашыл әдіс – тәсілдерін өз сабақтарымда қалай пайдаланып жатқанымды  әріптестермен бөлісемін. 
Мемлекеттік тілдің жоғарғы деңгейде оқытуды оқушы санасына сіңірлетін білімнің сапасымен өлшенеді.
       Сондықтан да мен үнемі шығармашылық ізденісте боламын.
Мен өз тәжірибиемде көбінесе оқушылардың бірлесіп, ұйымдасып, топтасып жұмыс істеуіне көңіл бөлемін. Оқушы бірлессіп үйренуде кішігірім топтармен, жұппен жұмыс жасауда ортақ проблемаларды талқылағанда жаңа пікірлерге шығармашылықпен қарау тұрғысында жаңалықтар ашу барысында жұмыс істейді. Топ мүшелері өз ойларын ортаға салып және сол ойларды кесте арқылы көрсетеді. Шамалары келгенше қорғап шығуға тырысады. Бірлесіп жұмыс жасағанда мына жайттарды есте ұстаймын:
• Сыйластық ( бір – біріне бірдей бағынышта болу);
• Жауапкершілік ;
• Топқа бөлгендегі әр тектілікті ұмытпау;
• Топтың барлық мүшелерінің кезепен сөйлеу дағдысын үйрету;
• Тікелей сөйлеуде әлеуметтік қарым – қатынас жасау, дағдыларын қалыптастыру;
• Мұғалімдердің, оқушылардың топ ішінде сөйлеуін бақылау және қажет кезде кірісіп сөйлеп кету;
• Топта ұтымды жұмыс істеу.
      Осындай топта бірлесіп жұмыс істеп үйренген оқушылардың білімдері нәтижелі болады, шыңдалады.
Бірлесіп жұмыс жасауда қол жеткізген жетістіктерім:
• Оқушының ең алдымен есте ұстау қабілетінің жоғарлауы;
• Жиі- жиі ой талқасын жасау және терең түсінікпен ойлаудың дамуы арқылы оқушыны сөйлету;
• Сабақта өз бетімен бақылаусыз отырғаннан гөрі оқушынының жұмыс басты болуы;
• Бір нәрсеге үйрету мәнді түрде қызығушылығын оянуы;
• Бірлесіп жұмыс жасау кезінде топ мүшелерінің ұлтына, жынысына, қабілетіне, әлеуметтік жағдайына қарамай олардың бір – біріне дұрыс көзқараспен қарап, ойларын түсінеді.
      Оқушылар жұмыс жасау барысында бір – біріне көмектесіп, ойларын ортаға салады, ынталарына күш – қуат бере отырып, өздерінің білім алуын көтермелейді, оқуға, жазуға, тыңдауға, сөйлеуге кең мүмкіндіктер беретін ортада оқушыны өз пікірлерін еркін жеткізуге жағдайлар жасайды.
     Сабақ үстінде жан – жақты сұрақ қоюда да мен  мүмкіндігінше барлық оқушының жауап беруін қамтамасыз етемін. Сұрақ қоюдің қарапайым түрінен терең ойлауға дейінгі түрлері бар екендігі белгілі. Ал менің мақсатым- оқушының ойлау сатысы ең төменгі деңгейден жоғары терең ойлау деңгейі түсінуден басталады. Одан кейін қолдану, анализ, синтезге дейін жоғарлайды. 
     Әйелдер гимназиясында басқа ұлт өкілдерімен қазақ тілі пәнінің жүргізуде жекелеп оқу технологиясын пайдалану да тиймді. Жекелеп оқыту дегеніміз – оқушының жеке дара ерекшеліктерін ескере отырып, оқыту үрдісін ұйымдастырудың әдіс – тәсілдерін, қарқынын таңдау.
    Мысалы: 5 – сынып оқулығында «Бастауыш туралы мәліметпен танысу» тақырыбын өтуде деңгейін жоғары оқушыға берілген көркем шығармадан (Абай өлеңдерінен) бастауыштарды тауып, олардың қай сөз табынан жасалып тұрғанын анықтау ұсынылады. Инновациялық технологиялардың көптеген, ойлардың түрімен әдістерінің сан салалығына қарамастан, әр технологияның элементтері өзара бір – бірімен байланысады. 
     Мысалы: 8- сыныптың зерттеу сабағында оқушылар топқа бөлінеді. Бірінші топ Крыловтың «Қарға мен түлкі» өлеңнің аударма түрінді оқып, композициялық желісіндегі ерекшеліктерін анықтап, тақырыбы мен идеясын айқындайды, осы шығармадағы мәтіннен көркемдегіш құралдарды табады. Екінші топ оқулықтың      «Крыловтың ізімен » атты қара сөзбен берілген шағарманы оқып, оқиға желісіне, жазылу тәсіліне талдау жасап алдынғы өлеңмен салыстырып, ұқсастығы мен айырмашылығын ажыратады.
     Бұл әдіс тәсілдер аталған технологиясындай қолданылады.  Сонымен, қорыта келгенде, айтарым – орыс мектебінде әйелдер гимназиясында қазақ тілі пәнін оқытуда жаңа технологияларды пайдалану мұғалім үшін қандай маңызды болса, оқушы үшін мәнділігі бұдан да кем емес. 
  Қорыта келе осы жеті модульді меңгеріп, сабақ беру процессін өзгертсе үлкен жетістіктерге жетемін. Мектептегі балалардың барлығын осы жаңа әдіспен оқытып, өте үлкен нәтижелерге жететінім анық. Балалардың бір-біріне деген қарым-қатынасы да өзгерді.

 Сөйтіп, осында жүйелі жұмыстар нәтижесінде оқушының күнінен күнге білімге деген ынтасы арта түседі, олар өз бетімен шығармашылықпен жұмыс істеуге қалыптасады, өзін – өзі бағалап, өз күшіне деген сенімділік пайда болады, оқудың мәні мен мақсатын айқын түсінеді. Жеке тұлға ретінде дамуына әсер етеді.

«Қыздар гимназиясы» қазақ тілі және әдебиет пәнінң мұғалімі

Құлжанова Акмарал Ғалымтаевна