В условиях решения задачи вхождения Казахстана в число 30 развитых стран мира главными качествами личности являются инициативность, способность творчески мыслить и находить нестандартные решения, умение выбирать профессиональный путь, готовность обучаться в течение всей жизни.

Новая государственная программа обучения ориентирует учителя на развитие функциональной грамотности учащихся

Казахский язык, являясь одним из ведущих предметов гуманитарного цикла, призван развивать функциональную грамотность, прежде всего такую ее форму, как коммуникативная грамотность.

В практике формирования функциональной грамотности нами накоплен определенный опыт работы с текстом, представляющий разработку сборника заданий к текстам в школьных учебниках казахского языка, составление текстов по развитию функциональной грамотности и заданий по развитию творческих способностей учащихся.

К текстам в школьных учебниках мы предлагаем задания, составленные в соответствии с таксономией Блума по следующим 6 уровням: знание, понимание, применение, анализ, синтез, оценка.

Задания первых трех уровней посильны всем учащимся. Выполнение заданий 4-го и 5-го уровней предполагает приобретение учеником знаний вне учебных рамок, 6-го уровня – формирование умения давать обоснованную критику, умение сравнивать, противопоставлять, корректировать свое мнение.

Данную систему можно увидеть на примере выполнения заданий к тексту «Дүкенде» в учебнике для 6 класса общеобразовательной школы с русским языком обучения.

1.Знание

Сөйлемді, толықтырыңдар және жалғастырыңдар.

Дүкен дегеніміз ...

- Орынтай ... келді.

- Дүкендегі кезекке кім тұрды?

- Оның кезекке неліктен тұрғанын айтыңдар.

- Орынтай кіммен сөйлесті?

2.Понимание

- Адамдар дүкенде неліктен кезекке тұрады?

- Орынтай дүкенші әйелге алманы неге әпермеді?

- «Мен тілазар емеспін, тілалғышпын» деген сөзді түсіндіріңдер.

- Дүкенші әйелдің ештеңеге мән бермегендей, жұмысын істей берген себебі не?

- Дүкен ішінде болған адамдарды мәтінге сәйкес сипаттаңдар.

3.Применение

Мәтіннен күрделі етістіктерді теріп жазып, шағын әңгіме құрастырыңдар.

4.Анализ

- Дүкенші әйелге домалап кеткен алмасын әперуді өтінген кезде, Орынтайдың көңіл-күйі қалай өзгерді?

- Осы кезде дүкенші әйелдің көңіл-күйі қалай өзгерді?

- Орынтайдың шешесінің көңіл-күйі әңгіменің басында және соңында қандай болды?

5.Синтез

Мәтінге жоспар құрыңдар, сол бойынша Орынтайдың алма алғалы барғаны туралы әңгімелеңдер.

6.Оценка

Орынтайдың жасаған іс-әрекеті дұрыс па, бұрыс па? Мәтіннен бұны дәлелдейтін сөздерді табыңдар.

С целью развития внимания, слуховой памяти достаточно часто предлагаем составленные нами тексты. Прослушав данные тексты один раз, учащиеся должны ответить на вопросы и выполнить задания.

1.Мына мәтінді тыңдап алып, сұрақтарға жауап беріңдер.

Бір күні күздің бас кезінде Мишаны және оның шешесі Елена Сергеевна мен әкесі Дмитрий Ивановичті деревняға Ваня деген атасы туған күніне шақырды. Оның отбасы қонаққа К. вокзалынан сағат сегізде жүретін поезбен шықты. Жол ұзақ емес: керек аялдама жолдың соңынан жетінші. Атасы немересін көргеніне қатты қуанды.

1.Миша есейгенде, оны қалай атайды?

2.Егер аялдама он екі болса, олар нешінші аялдамадан шықты?

3.Ваня деген атасы кімнің әкесі?

4.Бір стансадан екінші стансаға дейін пойыз алты минут жүрсе, олар деревняға дейін қанша уақыт жүрді?

5.Олар пойыздан сағат нешеде шықты?

6.Әңгіме қандай сөзден басталған еді?

2.Мына мәтінді тыңдап алыңдар.

Журналдың сегізінші бетін ашып, астыңғы жағынан үстіне қарағанда, екінші абзацты табыңдар.

Бұл абзацтың үстіңгі үшінші жолындағы алты әріптен тұратын «есті» сын есімінің синонимін табыңдар.

Енді төмендегі пікірге қарсы + (қосу) немесе – (алу) белгісін қой.

1.Сендерге журналдың сегізінші бетін ашыңдар деген тапсырма болды.

2.Астыңғы екінші абзацты тап деген тапсырма берілдіі.

3.Мәтінде кемінде үш абзац бар.

4.Тапқан сөз бес әріптен тұрады.

5.Іздеген сөзді жаз.

Одним из самых типовых заданий, направленных на поиск в тексте конкретной информации, являются задания на выбор альтернатив дұрыс/бұрыс (верно-неверно»).

Формулировки заданий на выбор альтернатив могут быть следующими: 1.Отметь значком + правильный вариант ответа, согласно тексту.

Приведем примеры.

Задание 1: Изучи текст, определи правильность / неправильность утверждений (рис.1.)

1.Концерт сағат кешкі жетіде басталады.

2.Ол Астана қаласында болады.

3.Концерт әнші мерейтойына арналады.

4.Ол күздің екінші айында болады.

5.Билет бағасы билетте көрсетілген, ол 1.700 теңге тұрады.

Нами разработаны «Сборник заданий к текстам в учебниках казахского языка для 5, 6 классов», «Сборник заданий для развития творческих способностей учащихся на уроках казахского языка».

Литература:

1.Панфилова Е. И. К вопросу о развитии функциональной грамотности учащихся на уроках английского языка // Концепт. – 2015. – Современные научные исследования: актуальные теории и концепции. Выпуск 3. – ART 65081. – URL: http://e-koncept.ru/2015/65081.htm. – ISSN 2304-120X.

2. Кубрак Л. В., Методика использования текстов с ошибками и пропусками на уроках истории // Фестиваль педагогических идей «Открытый урок» - URL: http://festival.1september.ru/articles/583248/

3. Письменная Л., Янкевич М. Культура. Работа со сплошным текстом. - URL: https://docs.google.com/document/d/1hAAqir-39-drK1Tcbpr1scMddBZ-2OUHQTq7TIPhKOs/edit?pli=1

Автор учитель казахского языка Нукушева Б.К.